Burkay BANATOĞLU
Her ne kadar ülkemizde bir kaos günü olarak düşünülse, emniyet güçlerinin tedbirler aldığı, en az birkaç kişinin yaralandığı bir gün olarak bilinse de Asya’daki Türk Devletleri bunlardan çok farklı bir Nevruz’un içerisindeler. Çünkü Nevruz terör değil BAYRAMDIR…
Eski zamanlarda toplum hayatı için takvim bugünkünden çok daha önemli bir yer tutuyordu. Özellikle tarımla uğraşan toplumlar, ekim ve hasat zamanını çok iyi ayarlamak zorundaydılar. Her yıl düzenli bir şekilde değişen hava koşullarını bir zaman kalıbına oturtmak onlar için kaçınılmazdı. Mayalardan Latinlere kadar, dünyanın farklı yerindeki pek çok farklı toplum –büyük ihtimalle- birbirlerinden habersiz olarak farklı takvimler geliştirdiler. Doğal olarak binlerce yıl Asya’da hüküm süren Türk toplumları için de bir takvimin kullanılması kaçınılmazdı.
12 Hayvanlı Takvim
Türk devletlerinin kullandığı ilk takvim olarak, 12 hayvanlı takvim kayıtlara geçmiştir. Pek çok kayıtta bunun adına 12 Hayvanlı Türk Takvimi olarak da rastlarız. Yine bu takvimde yıl başının 21 Mart olduğu düşünülmektedir. Peki nedir bu 21 Marttaki özel durum?
21 Mart, güneşin güney yarım küreden kuzey yarım küreye dike yakın açılarla geldiği gündür. Kısacası kuzey yarım küredeki pek çok coğrafya için “bahar”ın gelmesi demektir. Aynı zamanda gündüz ve gecenin eşit olduğu iki ekinoks tarihinden bir tanesidir.
Özetle 21 Mart tarihi bolluğun, bereketin ve o dönem inanışlarına göre büyük önem taşıyan güneşin müjdecisidir.
Ayrıca efsaneye göre Türkler sıkışıp kaldıkları Ergenekon’dan 21 Mart tarihinde kurtulmayı başarmışlardır. Türklere özgürlük getiren bir gündür.
Türk efsaneleri 21 Martı, Ergenekon Destanıyla birleştirirken İran mitolojisi ise farklı bir rivayetten söz eder. İran mitolojisine göre, Tanrı dünyayı, insanı ve güneşi bu günde yaratmıştır. İran’ın efsanevi padişahı Kiyumers tahta oturarak bugünü bayram ilan etmiştir. İran’da ihtişamın sembolü olan Cemşid de aynı gün tahta oturmuştur. Pers mitolojisi’nde ise Hz.Adem’in 7. torunu olan Cem, 21 Mart günü Azerbaycan’a gelmiş ve bugünü bayram ilan etmiştir.
Nevruz kelimesi Farsça kökenli bir kelimedir. Nev=yeni, Ruz=gün kelimelerinin birleşmesiyle oluşur; Yeni gün… Yukarıda anlatılan Pers-İran mitolojilerinin yaygınlığından ötürü bu bayramın adı Farsça’dır
21.Yüzyılda Nevruz
Ülkemizde Nevruz siyasi taleplerin dile getirildiği bir gün olurken, diğer Türk Devletleri’nin hemen hepsinde resmi bayramdır. TRT vasıtasıyla takip ettiğimiz etkinlikler gerçekten büyük coşku ile kutlanmaktadır.
Törenler sadece resmi törenlerle sınırlı kalmamış, halka da inmiştir. Köylerde, kasabalarda gencinden yaşlısına her kesim tarafından büyük bir sabırsızlıkla beklenir ve 21 Mart tarihi geldiğinde bu devletlerde bir bayram havası esmeye başlar.
- 21 Martta, anneler özel bir yemek pişirirler, yemeğin tadına göre o yılın nasıl geçeceği yorumlanır (Azerbaycan).
- Temiz elbiseler giyilerek yüksek bir tepeye çıkılır ve güneşin doğuşu karşılanır (Kazakistan).
- Yeni yılda sağlıklı olunması için üzerinden atlanan ateşin, yeni yılın ilk sabahında yakılarak ertesi günün ilk saatlerine kadar söndürülmemesi yaygın bir uygulamadır (Kırgızistan).
- Sofralara baş harfi “S” olan yedi tür yemek konulur (Özbekistan).
- Nevruz günü geldiğinde salıncaklar kurularak sallanılır ve bu şekilde kötü enerjilerin atılacağına inanılır (Türkmenistan).
Bu geleneklere baktığımızda bazıları eski Türk dinlerinden motifler taşır, bazıları ise İslamiyet’teki Hıdırellez kutlamalarından izler taşır.
Bunların dışında ki adetler ise Nevruzun, bayramlığına yakışan adetlerdir; yeni kıyafetlerin alınması, her zamankinden daha lezzetli yemeklerin pişirilmesi, büyüklerin ve akrabaların ziyaret edilmesi vb. adetler tıpkı Ramazan ve Kurban bayramındaki tatlı telaşları andırır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.